Vlaamse zuivel omvat een ruim assortiment zuivelproducten die gegeerd zijn in binnen- en buitenland. De 347.089 melkkoeien die ons Vlaamse landsgedeelte kent, zorgen mee voor kwaliteitsvolle Belgische melk, Belgische kazen en veel andere soorten zuivelproducten.
Wat zijn zuivelproducten?
Het zuivelassortiment is zeer ruim, gaande van de basisproducten melk, boter en kaas tot heel wat zuivelspecialiteiten zoals zuiveldesserts en afgeleide zuivelproducten. Binnen elke categorie is er een diversiteit aan producten. Denk maar aan melkdranken, yoghurt, boterproducten, zuiveldesserts, kaassoorten en basisproducten voor de voedingsindustrie. De meeste handel gebeurt met landen binnen de Europese Unie. Sommige producten zijn zeer geschikt voor export naar verre bestemmingen. Zo is bijvoorbeeld 62% van de export van melkpoeder bestemd voor landen buiten Europa.
Zuivelproducten worden voor een totale waarde van bijna 5,5 miljard euro uitgevoerd. De laatste tien jaar is er een sterke expansie geweest in de buitenlandse handel, zowel bij de in- als uitvoer.
Zuivel uit Vlaanderen: pure kwaliteit én voedselveilig
Superieure kwaliteit en voedselveiligheid vormen de hoekstenen van de Vlaamse en bij uitbreiding Belgische export van zuivel. Van bij productie en verwerking tot bij de consument zijn Belgische melk en het hele assortiment aan Belgische zuivel befaamd vanwege hun hoge kwaliteitstandaarden. Dit wordt gegarandeerd door de strenge lastenboeken doorheen het hele productie- en transportproces. Externe controles verzekeren dat de lastenboeken ook effectief nageleefd worden.
Volgens het jaarverslag van de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ) verwerkte de Belgische zuivelindustrie 4,95 miljard liter in 2023. De melkverwerking is de laatste jaren fors gegroeid. Deze toename van de verwerking laat de zuivelindustrie toe een performant verwerkingsapparaat van voldoende schaalgrootte operationeel te stellen en te houden.
Vlaamse melk onder toezicht van IKM
De zuivelsector voert al jaren een streng kwaliteitsbeleid. Zuivelproducten hebben een goed imago en de sector innoveert voortdurend. Het IKM-systeem (www.ikm.be) staat in voor de Integrale Ketenbewaking Melk. De deelnemers volgen een strikt lastenboek. Verder is er wetenschappelijke begeleiding en extra controle op een aantal mogelijke contaminanten.
De rauwe melk wordt onmiddellijk bij levering aan de fabriek gecontroleerd op verschillende kwaliteitsparameters. Daarenboven wordt elke boerderij onderworpen aan een audit volgens het Kwaliteitssysteem IKM. Deze audit omvat een controle op dierenwelzijn, dierengezondheid, hygiëne en duurzaamheid. Producenten die niet aan de vereisten voldoen, worden niet toegelaten om melk te leveren aan de zuivelbedrijven.
Opmerkelijk is dat 99,9 % van de zuivel producenten IKM-gecertificeerd zijn!
Vlaamse zuivel gecontroleerd door het FAVV
Elk productiebedrijf in België moet een autocontrolesysteem hebben dat gevalideerd is door het FAVV, het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. Onafhankelijke inspecteurs controleren die kwaliteitssystemen in de individuele productiebedrijven. Daarbovenop organiseert het FAVV ook bijkomende testen. Het FAVV wordt in de Europese Unie aanzien als een voorbeeld op het gebied van voedselveiligheid.
Op basis van een combinatie van onafhankelijke en officiële controles kunnen we de kwaliteit en voedselveiligheid van onze Vlaamse zuivel en zuivelproducten garanderen.
Duurzaamheid
Verduurzaming is ook in de Vlaamse zuivelsector een belangrijke uitdaging. De sector heeft namelijk alle troeven in handen om bij te dragen aan duurzame voeding.
Zo neemt de Vlaamse zuivelsector tal van initiatieven om de melkveehouderij verder te verduurzamen, met respect voor het dier. In 15 jaar tijd daalde de ecologische voetafdruk van een kg rauwe melk alvast met 26%. Bovendien wordt momenteel veel onderzoek verricht naar manieren om de uitstoot van de sector nog verder te beperken:
- Er wordt gekeken naar voedersamenstelling voor runderen om via die weg de methaanuitstoot te verminderen;
- De sector investeert in emissiearme stalvloeren om de emissies van ammoniak te doen dalen (vloeren met spleten waar de mest door geduwd wordt);
- De sector kiest via genetische selectie koeien die minder methaan uitstoten;
- De sector zet in op beter graslandbeheer om de capaciteit om koolstof op te slaan in de bodem te vergroten;
- De sector zet in op teelt van lokale eiwitgewassen (voeder) of maken gebruik van reststromen van de voedingsindustrie zoals bierdraf als alternatief voor geïmporteerde soja.
Ook op vlak van energiegebruik levert de Vlaamse zuivelsector inspanningen. Zelf energie opwekken op de boerderij levert een win-winsituatie op voor het milieu en voor de portemonnee van de melkveehouder. Momenteel produceert al 37% van de melkveehouders zijn eigen energie via zonnepanelen en windmolens. Het interessante aan deze energiebronnen is dat ze niet uitgeput geraken en er geen broeikasgassen vrijkomen bij de productie ervan. Daarnaast hebben sommige bedrijven ook een pocketvergister waarmee ze hernieuwbare energie produceren, die maximaal op het eigen bedrijf gebruikt wordt. De pocketvergister is een technologie waarmee mest van de koeien wordt vergist en zo elektriciteit en warmte opwekt.
Naast het opwekken van eigen groene energie, zijn er ook talloze manieren om energie te besparen. Melkveehouders doen dat bijvoorbeeld door de daken van stallen te isoleren, het gebruik van ledlampen in de stallen of condensatiewarmte van de melkkoeltank te hergebruiken. Deze maatregelen dragen allemaal hun steentje bij.
Tot slot springen melkveehouders ook zuinig om met water: ze gebruiken zo veel mogelijk alternatieve waterbronnen zoals regenwater. Ze vangen dit op en bewaren dit in putten om daarna te gebruiken. Melkveehouders werken ook aan hergebruik van water, door bijvoorbeeld het water dat ze gebruiken om de melk te koelen, te hergebruiken voor het poetsen van de stallen of als drinkwater voor de koeien. Sommige boeren doen ook aan waterzuivering via rietvelden, infiltratiebakken, biofilter of een waterzuiveringsysteem.
Niet alleen melkveehouders maar ook melkverwerkers dragen hun steentje bij. Ook zij maken gebruik van alternatieve waterbronnen en zetten in op het hergebruik van water. Momenteel wordt 30% van het water in de zuivelindustrie hergebruikt.
